Η προσαρμογή στο σχολείο αποτελεί συχνά μια ιδιαίτερη περίοδο στη ζωή του παιδιού ή του εφήβου, ιδιαίτερα μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ανεμελιάς των καλοκαιρινών διακοπών.
Με τον όρο «σχολική προσαρμογή» εννοούμε τη διαδικασία μέσω της οποίας το παιδί ή ο έφηβος προσαρμόζεται σ΄ένα νέο σχολικό περιβάλλον. Αυτή η διαδικασία, αφενός μεν, σχετίζεται με την εξοικείωση με το φυσικό περιβάλλον του σχολείου, αφετέρου δε, με τη συναισθηματική αλλά και κοινωνική προσαρμογή του σε μια καινούργια πραγματικότητα. Έρευνες διαπιστώνουν ότι μέχρι και το 80% των παιδιών ή εφήβων παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής κατά τον πρώτο μήνα φοίτησης στο σχολείο.
Γιατί όμως ένα παιδί ή ένας έφηβος δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο σχολείο;
Αρχικά, η μετάβαση σε νέες μαθησιακές απαιτήσεις, ενδεχομένως να προκαλέσει έντονο άγχος, αγωνία και πίεση. Έπειτα, η δημιουργία νέων φίλων, οι κοινωνικές συναναστροφές, η προσαρμογή σε νέες κοινωνικές ομάδες μπορεί για κάποιους να είναι μια δύσκολη υπόθεση.
Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε το άγχος αποχωρισμού, κυρίως για τα μικρότερα παιδιά, ο φόβος του άγνωστου, η απώλεια της αίσθησης της μοναδικότητας που είχαν στο σπίτι, αλλά επίσης και η μετάβασή του από τον παιδικό σταθμό στο νηπιαγωγείο, από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και μετέπειτα στο γυμνάσιο και στο λύκειο.
Η προσωπικότητα του κάθε παιδιού ή εφήβου παίζει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή του στο νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Έτσι, ανάλογα με το χαρακτήρα του, το παιδί αντιδρά με διαφορετικό τρόπο και διαφορετικό ρυθμό στις νέες συνθήκες.
Η υποστήριξη από την πλευρά των γονέων αποτελεί ένα σημαντικό κλειδί επιτυχίας για την ομαλή σχολική προσαρμογή του παιδιού. Είναι σημαντικό αρχικά να καταπολεμήσουμε τις δικές μας ανησυχίες: («Δεν του αρέσει η πίεση».
«Πώς θα οργανώσει το πρόγραμμά του»;) Αν το παιδί αντιληφθεί τις δικές μας ανησυχίες, τότε πολύ πιθανόν να θεωρήσει το φόβο του δικαιολογημένο, και να μην κάνει καμιά προσπάθεια ώστε να τον αντιμετωπίσει. Αντίθετα, χρειάζεται μια σταθερή και αποφασιστική στάση απέναντι στο παιδί. Βέβαια, όταν είμαστε υπερπροστατευτικοί, πιθανόν να ενισχύσουμε τη συναισθηματική εξάρτηση του παιδιού από εμάς και συνεπώς να νιώσει ανασφάλεια.
Μιλήστε με το παιδί, ακούστε τι έχει να σας πει, αφιερώστε χρόνο, για τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του. Είναι πολύ ενθαρρυντικό να γνωρίζει ότι είστε εκεί για να το υποστηρίξετε.
Συνεργαστείτε με δασκάλους και καθηγητές, ώστε να ενημερώσετε για την ακαδημαϊκή εξέλιξη του. Η συνεργασία με το σχολείο μπορεί να φέρει εξαιρετικά αποτελέσματα και είναι απαραίτητη.
Η σχολική προσαρμογή απαιτεί χρόνο, τρόπο, φυσικά και ψυχικά αποθέματα. Η σχολική προσαρμογή είναι ικανότητα. Ένα παιδί που αισθάνεται ασφαλές, έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση, θετική στάση στη γνώση. Χρέος των γονέων των εκπαιδευτικών, των ειδικών φορέων είναι να προσφέρουν στα παιδιά την απαραίτητη στήριξη για να αναπτύξει τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να επιτύχουν τόσο στο σχολείο, όσο και στη μετέπειτα πορεία της ζωής τους.
δρ. Κατερίνα Τρύφωνος
Καθ. Φιλολογίας